YUNUS EMRE (13. yy.)
Risaletü’n-Nushiyye: Mesnevi şeklinde ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Nasihatname sayılabilecek dinî, tasavvufi, ahlaki ve öğretici nitelikte bir eserdir. Mesnevide; kinayeli sembollerle, akıl, iman, sabır gibi konulardan söz edilmiş ve bunların arasına Kur’an-ı Kerim’den kıssalar yerleştirilmiştir.
Yunus Emre Divanı: Genellikle heceyle yazdığı ilahi tarzındaki şiirlerini topladığı eseridir. Divan’ın pek çok nüshaları vardır. Bunlar daha ziyade sözlü kaynaklara dayanılarak tertip edilmiştir. Bu açıdan aynı şiirlerin ayrı divanlarda farklı şekillerine rastlamak mümkündür.
HACI BEKTAŞ VELÎ (13. yy.)
Makalat: Mensur biçimde ve Arapça olarak yazılmıştır. “Sohbetler, sözler” anlamına gelen Makalat’ta tasavvuf konuları bölümler halinde ele alınmıştır. Eser, dört kapı ve kırk makamdan oluşur. Şeriat, tarikat, marifet, hakikat adını taşıyan bu kapıların onar makamı vardır. Eserde; Hz. Âdem’in yaratılışı, şeytan ve şeytanî işler, bunlardan sakınmanın yolları ve Allah’ın birliği gibi konular başlıklar halinde ele alınmış, kısa hikâye ve nüktelerle desteklenerek açıklanmıştır. Eser, Ahmet Yesevî’nin Fakrname adlı eserinin açıklaması niteliğindedir.
ERZURUMLU İBRAHİM HAKKI (18. yy.)
Marifetname: Mensur bir eser olan Marifetname; “çağının bütün bilgilerini kapsayan, çeşitli ilimlerden söz eden, birçok dile çevrilen ve ansiklopedi özelliği taşıyan” bir eserdir. Eserde “astronomi, ahlak, itikat, tasavvuf, felsefe, musiki, din, tıp” gibi birçok alanda bilgilere yer verilmiştir. Eserin sonunda yer alan Kıyafetname adlı bölüm, insan uzuvlarının şekli ve bunların hangi manaya geldiğini ele alması bakımından dikkat çekicidir.
