Türk edebiyatında ilkler çoğunlukla Tanzimat Döneminde gerçekleşmiştir. Edebiyatımızdaki başlıca ilkler aşağıdaki gibidir:
- İlk resmi Türk gazetesi: Takvim-i Vekayi
- İlk yarı resmî gazete: Ceride-i Havadis
- İlk özel Türk gazetesi: Tercüman-ı Ahval (Şinasi ve Agah Efendi)
- Yurt dışında çıkarılan ilk Türk gazetesi: Hürriyet (Namık Kemal ve Ziya Paşa)
- İlk Çeviri Roman: Yusuf Kamil Paşa'nın Fransız yazar Fenelon'dan çevirdiği Telemak'tır.
- İlk Yerli Roman: Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat (Şemsettin Sami)
- İlk Edebi Roman: İntibah; Namık Kemal tarafından romantizme bağlı kalınarak yazılmıştır.
- İlk tarihi roman: Cezmi (Namık Kemal)
- İlk Realist Roman: Araba Sevdası (Recaizade Mahmut Ekrem)
- İlk Köy Romanı: Karabibik (Nabizade Nazım)
- Yazılan ilk hikaye kitabı: Letaif-i Rivayat (Ahmet Mithat Efendi)
- Batı tekniğine uygun ilk hikaye kitabı: Küçük Şeyler (Sami Paşazade Sezai)
- İlk psikolojik roman: Eylül (Mehmet Rauf)
- Yazılan İlk Tiyatro Eseri: Şair Evlenmesi (Şinasi)
- Sahnelenen İlk Tiyatro Eseri: Vatan yahut Silistre (Namık Kemal)
- İlk Makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi (Şinasi)
- İlk Noktalama İşaretleri: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi (Şinasi)
- İlk Şiir Çevirileri: Şinasi tarafından Fransızcadan yapılmıştır.
- İlk eleştiri kitabı: Tahrib-i Harabat (Namık Kemal)
- İlk polisiye roman: Esrar-ı Cinayet (Ahmet Mithat)
- İlk macera romanı: Hasan Mellah ve Hüseyin Fellah (Ahmet Mithat Efendi)
- İlk pastoral şiir: Sahra (Abdülhak Hamid Tarhan)
- Batılı anlamda ilk günlük: Seyahat Jurnali (Direktör Ali Bey)
- İlk tezli roman: Zehra
- İlk pastoral şiir: Sahra
- İlk edebiyat eleştirisi: Lisanı Osmaninin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şamildir.
- İlk mizahi dergi: Diyojen
- İlk teori eseri: Talim-i Edebiyat
- İlk mizahi sözlük: Lehçetül Hakayık
- Kafiyesiz ilk şiir: Validem
- İlk çeviri kitabı: Tercüme-i Manzume
- İlk felsefi çeviri: Muhaverat-ı Hikemiyye
- İlk ansiklopedi çalışması: Kamusul Alam
- İlk serbest müstezat: Sahra
- İlk makale: Tercümanı Ahval Mukaddimesi
- Mülakat biçiminde röportajın ilk örneği: Rüya
- İlk atasözü kitabı: Durubu Emsali Osmaniyye
- Osmanlıda ilk Türkçe bilim dergisi: Mecmuai Fünun
- İlk Türkçe mizah gazete: Boşboğaz Bir Adem
- İlk Türkçe mizah dergi: Terakki
- Türk tarihinin ilk gazetesi: Vekay-ı Mısriyye
- Osmanlı sınırları içerisinde basılan ilk gazete: Vekay-ı Mısriyye
