Şahsenem Akkaş (Şahsenem Bacı)
Adı Soyadı: Şahsenem Akkaş
Mahlası: Şahsenem / Şahsenem [Şah Senem] Bacı
Doğum Yeri – Yılı: Kars / Sarıkamış / Boyalı Köyü – 1945
Etkilendiği Kişi / Kişiler: Amcası Âşık Mustafa Akkaş’ın yanı sıra Mahzunî Şerif’ten etkilendiğini söyleyen âşık, Pir Sultan Abdal’ın şiirleriyle beslendiğini de belirtmiştir.
Şiirlerindeki Konular: Geçmiş yıllarda, şiirlerinde toplumsal sorunların öne çıktığı görülürken, son zamanlarda, duygularının yoğunlukta olduğu konuların [tabiat, aşk] işlendiği görülmektedir.
Eser Sayısı: ~700 şiir; ~150 müzikli eser.
Kars’ın Sarıkamış ilçesinin Boyalı Köyü’nde dünyaya gelen, Fatma ve Mahmut Akkaş’ın kızı olan Şahsenem Akkaş, ilkokulu köyünde bitirmiştir. Ortaöğrenimine Çankırı’da askerlik yapan ağabeyinin yanında başlayarak, ağabeyinin tayinleri dolayısıyla çeşitli illeri dolaşmış ve ortaöğrenimini Ankara’da tamamlamıştır. Lise öğrenimini dışarıdan başlayıp bitiren Âşık, bir kamu kuruluşunda bir süre memurluk yapmıştır. 1961 yılında Yılmaz Bingöl ile evlenen Şahsenem Hanım’ın bu evlilikten üç çocuğu dünyaya gelmiştir. Çocuk yaşlarda [5–6] saz çalmak isteyen Şahsenem Akkaş’a, annesi karşı çıksa da hayvancılık yapan babası, kızına bir saz almıştır. Alevi-Bektaşi kültüründe yetiştiğini ve bu kültürün sazlı-sözlü ortamlarında beslendiğini belirten Âşık, yöresinde tanınan âşıklar arasında yer alan amcası Mustafa Akkaş’ın, faaliyetlerine fırsat buldukça katılmış ve onu kendisine örnek almıştır. Amcasının sazını dinlemekten büyük keyif alan Şahsenem Bacı, bulunduğu bu ortamların etkisiyle de Pir Sultan Abdal, Dadaloğlu, Köroğlu kitapları-şiirleri okuyarak kendisini geliştirmiştir; fakat, kendisini çevresine kabul ettirmesi kolay olmamıştır. Çocukluğundan beri, içinde yer almaya karar verdiği âşıklık mesleğinde, var olmaya çalışan Şahsenem Bacı, bir kadın âşığa ilk defa tanık olan çevresi tarafından yadırganmış ve hakkında yapılan “kara sevdalı”, “deli” yakıştırmalarına maruz kalmıştır.
Çocuk yaşlarda kendisini âşıklık geleneğiyle özdeşleştirmiş olan Şahsenem Bacı, 1970’li yıllarda toplumun önünden giden, sömürülen insanlara rehber olan bir âşık kimliğine bürünmüştür. Bu yıllarda toplumsal hareketlerin akışıyla âşıklığının yön değiştirmiş olduğunu belirten Şahsenem Bacı, siyasi kimliğiyle öne çıkmış ve bu amaçta üreterek çalıp söylemiştir.
Şahsenem Hanım, âşık edebiyatı nazım türlerinden güzelleme, taşlama türlerinde şiirler yazmıştır. Şiirlerinde, zamanla bireysel sorunlarından ziyade toplumsal sorunların öncelik kazandığı konular görülmektedir. Âşık, ayrıca şiirlerinde, inancına dayalı unsurları da sıklıkla işlemiştir.
Her konserin, festivalin, gecelerin aranan ismi olan Şahsenem Bacı, hareketli geçen sanat yaşamının ardından, kendi tabiriyle: “kabuğuna çekildiğini ve bu durgunluğun zorunlu olduğunu”, belirtmektedir. 1980’li yıllarda yaşanan siyasi gerilimler-gelişmeler, Türkiye’de tüm alanları etkilediği gibi sanatçıların yaşamını da olumsuz etkilemiş ve Şahsenem Bacı da daha sessiz bir sürece girmiştir. Âşık, her şeye rağmen üretmeye devam etse de daha önceki sanat yaşamına özlem duymaktadır.
Şahsenem Akkaş, ismini mahlas olarak kullanmasının yanı sıra, kendisine halk arasında yaygın olarak kullanılan ‘Bacı’ terimiyle de hitap edildiğini belirtmekte ve ‘Şahsenem Bacı’ mahlaslı şiirler de yazdığı görülmektedir.
Şahsenem Akkaş, kendisine ‘Âşık’ sıfatından ziyade ‘Ozan’ sıfatını uygun görmektedir. Ozanların görevinin âşıklara göre daha ağır, daha sorumluluk getirdiğini söyleyen Şahsenem Hanım, ozanların siyasi kimliklerinin daha öne çıktığını düşünmekte ve eserlerinde toplumu bilinçlendiren konuların amaçlandığını, dile getirildiğini belirtmektedir.
Şahsenem Akkaş, çocuk yaşlarda saz çalmaya başlamıştır, yetiştiği kültür çevresi sazla tanışık olsa da âşıklık geleneği içinde kadın olarak var olmaya çalışması kolay olmamıştır. Bir kadın âşığa ilk defa tanık olan çevresi tarafından yadırgansa da kendisini kabul ettirmek için yılmayarak üretmiş ve ürettikleriyle halktan olumlu tepkiler almaya başlamıştır; fakat, üç çocuk annesi olarak zorluklar yaşamış, mesleğinde yeterli desteği görememiş, öyle ki çocuklarını emanet edecek kimseyi bulamadığından, zaman zaman onları da konserlerine götürmek durumunda kalmıştır.
Mesleği adına eşinden yeterince destek göremeyen Şahsenem Bacı, şiirlerinin yakılmasına, sazının kırılmasına kadar giden tartışmalar yaşamıştır. Şahsenem Hanım, bu meslek adına sadece kazancını önemseyen eşinin, sanatına olan ilgisizliği ve pek tabii ki başka sorunların sonrasında evliliğine son vermek durumunda kalmıştır. Halen bu gelenek içinde kendi kimliklerini oluşturmak için çalışmalarına devam ettiğini belirten Şahsenem Bacı, âşık sanatı içerisinde kendilerine sahip çıkılmadığını düşünerek kırgınlığı olduğunu dile getirmiştir.
Şahsenem Akkaş, 15 Haziran 2022 tarihinde vefat etmiştir.